VerhalenderWijs

Jona 2, Mattheus 14: 22-33

Broeders en zusters,

Vanmorgen lazen we twee verhalen over land en water met de wind als de schurk die zulke hoge golven maakt dat het leven bedreigd wordt. Verhalen waarin land staat voor veiligheid, letterlijk de grond onder je voeten en redding en het water of de zee voor gevaar of de doodsnood, wanneer de grond onder je voeten weggeslagen wordt. Het moment waarop Petrus toegeeft aan zijn angst en waarop Jona overboord geslingerd is omdat hij probeert om aan zijn opgedragen taak te ontkomen. In de bijbel worden vaker de zee en het droge, het land tegenover elkaar geplaatst als de twee gebieden waar een mens op aarde mee te maken krijgt. Lees meer

Jesaja 56:3-8; Johannes 10:7-10; Handelingen 8:26-40

Zusters en Broeders,

Deze morgen kruipen we in de zwarte huid van een rijksambtenaar uit Ethiopië. In de kinderbijbel wordt hij de kamerling van Morenland genoemd omdat hij geen eigen naam heeft. In het Hebreeuws staat er eunuch, castraat. Dit verhaal gaat over een, om wille van de godsdienst, om wille van de politiek, onvruchtbaar gemaakte man. Het is waarschijnlijk gedaan, toen hij nog een kind was, voor hij recht van spreken had. Opdat hij zijn hoge stem zou behouden. Opdat hij de koningin niet zou lastig vallen, en zo al zijn energie zou gebruiken voor zijn taken aan het hof. Hoe dan ook, we kruipen vanmorgen in de huid van deze ont-mande.
Wij stappen in zijn levensverhaal, op het moment dat hij vertrekt uit Jeruzalem. Zijn pelgrimstocht had hem daar heen gebracht. Onze kamerling is een rijke, machtige persoon, hij is namelijk de schatbewaarder van de koningin van Ethiopië. Hij is naar de tempel in Jeruzalem gereisd om daar God te aanbidden. Hij is er echter meteen met een zweepslag uit verjaagd. Met al zijn machtsvertoon blijft hij maar mooi buiten staan, want hij is een castraat. Volgens de joodse tempelwetten zijn verminkten niet welkom in de tempel. Hij mag niet eens in de voorhof komen. Blijkbaar is het heil niet voor iedereen beschikbaar. Gedesillusioneerd reist hij terug door de woestijn van Gaza en leest onderweg in de boekrol van Jesaja die hij, als een souvenir, in Jeruzalem gekocht heeft. Lees meer

Jezus Sirach 1:1-10; Lucas 2:40 – 52

Zusters en broeders,

Het beeld staat nog steeds op mijn netvlies gebrand. Ik was in de Bijenkorf in Amsterdam met mijn tweejarige zoontje om een jurkje uit te zoeken voor zijn oudere zus. In die paar tellen dat ik me omdraaide om de juist maat te pakken, had hij zich uit zijn buggy gewurmd en was weggelopen. De aanblik van die lege buggy raak je als ouder niet meer kwijt. Dit verhaal kent gelukkig een goede afloop want deze jongen is opgegroeid tot een sterke slimme puber van bijna achttien, weliswaar met de littekens op zijn voorhoofd van de roltrap waar hij toen van afgevallen is. Hij blijft nu wel vaker langer weg dan afgesproken en dan slaat mij niet meer de angst om het hart zoals toen.

Dit is de tijd van het jaar dat kinderen afscheid nemen van de basisschool en soms ook van de zondagschool omdat ze daar te groot voor geworden zijn. Anderen hebben net hun eindexamendiploma ontvangen, trekken steeds verder de wereld in. Als betrokkene, dat kan zijn als ouder, oma, opa, leerkracht, vriend of vriendin blijft het belangrijk om steeds opnieuw te kijken naar waar zo’n jongere mee bezig is. Om daar werkelijk naar op zoek te gaan is niet altijd even makkelijk. Dat vraagt je om uit je eigen wereld te treden en je te begeven in zaken en ideeën die misschien niet de jouwe zijn. Want al lijken onze kinderen op ons, ze gaan hun eigen weg, volgen hun eigen hart.

Je losmaken van je ouders doe je idealiter wanneer je ergens tussen de 12 en 20 bent. Zelfs Jezus puberde, doordat Hij zijn eigen weg ging, op het moment dat Hij twaalf was geworden. Uit Lucas lazen we het verhaal van de twaalfjarige Jezus die in Jeruzalem achterbleef, terwijl zijn ouders alweer naar huis waren gegaan na het Pesachfeest. Drie dagen lang wisten zij niet waar Jezus was. Als ouder word je dan toch gek van angst? Zijn ouders vonden Hem terug tussen de leraren in de tempel, terwijl Hij naar hen luisterde en vragen stelde. Ik kan me de reactie van zijn moeder levendig voorstellen: ‘Kind wat heb je ons aangedaan? Je vader en ik hebben met angst in het hart naar je gezocht!’ De reactie van Jezus is in feite hetzelfde antwoord als tieners geven: ‘Hoezo? Waar maak je je druk om? Ik was gewoon aan het chillen met mijn vrienden.’

In Jezus woorden: ‘Waarom hebben jullie mij gezocht? Wisten jullie niet dat Ik bij mijn Vader moest zijn?’
Het zijn wat raadselachtige woorden. In het Grieks staat er letterlijk ‘de dingen van mijn vader’. Deze uitdrukking is vaak begrepen en vertaald als een aanduiding van de tempel als huis van God. Ik zou in deze context eerder denken aan Jezus’ toewijding aan Gods bedoeling met de mensen. Het zijn de eerste woorden die Lucas Jezus laat spreken in zijn evangelie. Lucas laat Jezus hier zelf de betekenis van zijn optreden benoemen. Maar zijn ouders begrepen deze uitspraak niet. Hoe bekend is deze ervaring niet, hoe vaak spreken wij niet dezelfde taal als onze kinderen, maar praten volledig langs elkaar heen.

Maria’s reactie hebben we eerder gehoord: Ze bewaarde alles in haar hart. Hiermee legt Lucas opnieuw de verbinding met het geboorteverhaal. Het relaas eindigt met ‘Jezus ging met hen mee naar Nazaret en schikte zich naar hen. Jezus werd een wijs en volwassen man, die steeds meer in de gunst kwam bij God en de mensen.’ Eind goed al goed, zou je kunnen zeggen als we niet beter zouden weten.

Lees meer

Romeinen 13 en Mattheus 5

Zusters en broeders,

Regelmatig krijg ik een verzoek om mee te doen aan een enquête of via internet of door deel te nemen aan een gesprek. Soms doe ik mee als het onderwerp me interesseert en soms laat ik het aan me voorbij gaan. Een recent verzoek was of ik mee wilde doen aan een onderzoek over defensie. Blijkbaar had ik de testvragen niet goed beantwoord want ik werd niet uitgenodigd. Doopsgezinden en defensie zijn geen gemakkelijke gesprekspartners. Ik heb jarenlang namens onze Broederschap meegedraaid in een commissie die de protestante geestelijk verzorgers bij defensie bijstaat, dus ik heb een klein kijkje in de keuken kunnen nemen. Met enige regelmatig kwam daar het begrip rechtvaardige oorlog ter tafel. Toenmalig minister van defensie Van Middelkoop zag de missie in Afghanistan als een rechtvaardige oorlog. Want er wordt een hoger doel mee beoogd: indammen van geweld. Dat dit geweld ook geweld oproept daar wordt veel te weinig bij stil gestaan.

De vraag hoe je omgaat met oorlogsgeweld en de vele slachtoffers ervan staat dankzij het rapport over de MH17 en alle problematiek rondom asielzoekers weer hoog op de politieke agenda. De grote vraag blijft echter wat het juiste antwoord is wanneer je geweld wordt aangedaan? Daar ligt denk ik een belangrijke rol voor de kerken om zich te mengen in het publieke debat. Kunnen wij als Dopers onze visie op geweld en vooral op geweldloosheid en mogelijke verzoening, mooi verwoord in het Engels als just peace, gerechtvaardigde vrede, gehoord laten worden?
Terwijl ik deze zin opschreef moest ik denken aan een studieweekend jaren geleden.
Als onderdeel van de seminarie-opleiding hadden we een keer per jaar een studie-etmaal in Fredeshiem met zoals dat toen heette de eerste- en tweede-weggers samen. Ik weet niet meer precies wat het thema was van dit ene weekend. Toen wij de tweede dag aan het ontbijt zaten hoorden wij van een aantal docenten die de hele nacht naar CNN gekeken hadden dat de Golfoorlog was uitgebroken. Irak was Koeweit binnengevallen. Een aantal studenten zouden de komende zondag moeten preken. We hebben de rest van de dag besteed aan de vraag, hoe ga je hiermee om in je gemeente. Wat zeg je? Welke teksten kies je voor je overdenking. Hoe sta je tegenover dit oorlogsgeweld?

Lees meer

Jesaja 35:1-10 en Marcus 7:31-37

Zusters en broeders,

Stelt u zich voor dat u luistert naar de sombere stem van een nieuwslezer: Rutte betreurt gevoel van miskenning van Indische Nederlanders, Libanese moslimleider opgepakt, zeker 40 migranten omgekomen op de Middellandse zee, ongeluk met Nederlandse bus op Franse snelweg. En dan opeens klinken woorden van het lied van een nieuw begin: Leliën draagt de woestijn, Rozen dragen de rotsen. Lente staat op je drempel. Aankomst van onze God.

Zo’n grote overgang maakt het bijbelboek Jesaja. Te midden van geruchten over oorlog, beelden van totale verlatenheid en in Jesaja 34 de woede van God, tegen alle volken: de wateren van Edom worden pek, zijn grond verandert in zwavel, het land wordt een grote pekoven … Dan zonder een adempauze of een overgang doorbreekt Jesaja 35 de wanhoop en verwoesting. Er klinkt opeens een stem die in poëtische termen een visioen schetst, het is niet duidelijk wanneer dit zal gebeuren: het is in de toekomst en tegelijkertijd ook in onze tijd. De woestijn zal zich verheugen! Dat is het volkomen tegendeel van een land dat verandert in zwavel en pek.

Dat eerste woord is meteen een veelzeggend woord. De woestijn. In het lied dat we gezongen hebben klonk het als de steppe zal bloeien, en bij een steppe zie je toch al wat gras en dieren voor je, de woestijn is een veel doodser beeld. De plaats waar die zomertuinen aan zee zullen ontstaan wordt bij name genoemd en onmiskenbaar: in de woestijn, in de woestenij. Dat is geen toeval. Gods komst en de belofte van zijn toekomst vindt plaats te midden van elk menselijk tekort, van eenzaamheid en verlatenheid.
De woestijn heeft verschillende betekenissen voor Israël. Het is zowel de plek om heen te vluchten, als een plaats van bevrijding. Genesis en Exodus. Het is bevolkt met gevaarlijke dodelijke dieren. Water is er schaars en het land onvruchtbaar. Het is weids, leeg en je kan er makkelijk verdwalen. In Psalm 107staat geschreven: soms doolden zij door de woestijn maar een weg in de wildernis, een stad, een woonplaats vonden ze niet. Ze riepen in hun angst tot de Heer – Hij heeft hen bevrijd uit vele gevaren.
Want dat is de andere kant van de woestijn, het is een plaats waar de mensen leren vertrouwen op God. Hij gaf hen manna te eten en water uit de rots. Daarom zingt Jesaja’s woestenij een lied van een nieuw begin. Leliën draagt de woestijn, rozen dragen de rotsen. Hij slaat bronnen, ontbindt tongen, zangen, rivieren. Water welt aan je voeten en geen leeuw op je weg. Kromme, jij wordt recht. Woeste, jij wordt een akker. Wat geen woorden vermogen, Aarde, vrede zij u.

De aarde viert de gift van het leven. De droge dorre aarde zal net zo glorieus gaan bloeien en overvloed bieden als Gods genade voor de mensen. Het zal een openbaring zijn van Gods goede bedoelingen en zo wordt God zichtbaar voor ons, zegt Jesaja.  Dan veranderen zijn woorden van het futurum, naar de tegenwoordige tijd, de blik verschuift van de aarde naar de mensen die daarop lopen. Van dorre grond naar zwakke en angstige lichamen, en van groen en groei naar moed en kracht. Vanuit het visioen worden de mensen erbij betrokken: Bevende harten vat moed, strek je, slapende handen. Dove oren, ga open. Wankelmoedigen, hoort.
Jesaja geeft zijn toehoorders en ook ons, deze gemeente, een opdracht. Hij toont een paar handen die bibberig geworden zijn, zacht en week van ledigheid. Ze beven zo dat ze niets meer vast kunnen houden en kunnen niet langer het werk doen waarvoor ze bedoeld zijn. De opdracht is maak je handen sterk! Recht je rug, God geeft ons een paar knieën die je overeind kunnen houden en je niet laten struikelen. Wie staat zo stevig en gaat zijn eigen weg?

Lees meer