Overheid en het zwaard

Want de overheid staat in dienst van God, voor uw welzijn. Doet u echter het kwade, dan moet u vrezen; zij draagt het zwaard niet voor niets. Zij staat in dienst van God om aan de boosdoener zijn verdiende straf te geven. Romeinen 13

Misschien had Paulus voor dit vermanende stukje wel een concrete aanleiding. Suetonius, een Romeinse geschiedschrijver had rond 53 n. C. geschreven over onrust onder de Joden ontstaan op aanstichten van een zekere Chrestus. Dit duidt waarschijnlijk op spanningen toen de verkondiging van het geloof in Christus ook de Joden in Rome had bereikt. Misschien had men door de verkondiging van het koninkrijk van God het idee dat de aardse gezagsverhoudingen er niet meer toe deden. Suetonius vertelt dat keizer Claudius toen de Joden uit Rome verdreef. Paulus had er dus belang bij zijn lezers in Rome op te roepen om zich een beetje koest te houden en geen aanstoot te geven. In die tijd werden christenen nog niet stelselmatig door de Romeinse overheid vervolgd. Wreedheden zoals op grond van de beschuldiging van keizer Nero, dat de christenen de oorzaak waren van de brand van Rome in 64 waren nog niet eerder voorgekomen.

Toch is het niet waarschijnlijk dat Paulus, als hij van de latere christenvervolgingen had geweten, minder tot gehoorzaamheid jegens de overheid zou hebben opgeroepen. Hij volgde de joodse opvatting dat het God toekomt, aan de overheden macht te geven en hun die af te nemen. Deze houding die Paulus aanbeveelt was onder de christenen destijds vrij algemeen geaccepteerd. Wanneer je nagaat hoe in de loop der geschiedenis deze tekst uitgelegd is, ontdek je hoezeer de uitleg wordt bepaald door de politieke omstandigheden waarin de uitlegger verkeert. Daar is niets aan te doen, dit gaat zo door tot in de twintigste eeuw. Onze christelijke demissionair minister van defensie, ziet de missie in Afghanistan als een rechtvaardige oorlog. Want er wordt een hoger doel mee beoogd: indammen van geweld. Dat dit geweld ook geweld oproept wordt te weinig bij stil gestaan in mijn ogen. Van Middelkoop staat met zijn gereformeerde achtergrond in een lange traditie. Het is dus veel waard je bewust te zijn van je eigen historische beperkingen en vanzelfsprekende opvattingen en die ter discussie te stellen. Ook ons eigen Doperse pacifisme! Ook al zijn er geen criteria te bedenken om een oorlog te rechtvaardigen, leven wij in een maatschappij waarvan de overheid het geweldsmonopolie heeft uitbesteed aan defensie. Militairen zijn getraind in het onvoorwaardelijk uitvoeren van opdrachten, ook als er mensenlevens op het spel staan. Hebben wij als kerkelijke gemeente een taak om ook voor deze mensen te zorgen? Kunnen wij op welke manier dan ook mensen, militair of niet, aan het denken te zetten. Is het onze taak om mensen te ondersteunen die in de problemen komen met hun geweten in combinatie met gehoorzaamheid aan de overheid?